Eli Krasniqi ◄
Rina Kika, Menschenrechtsanwältin und feministische Aktivistin sowie Mitglied des Kollektivs „Marshojmë s‘festojmë“ („Wir feiern nicht, wir protestieren“), wandte sich letztes Jahr mit der Idee an Eli Krasniqi, einen Song für den 8. März zu re/arrangieren, der idealerweise zu einer Hymne dieses Tages werden sollte. Sofort kam ihr „Dalngadalë po vjen behari“ („Langsam hält der Frühling Einzug“), in den Sinn, ein Partisanenlied, das der albanische Antifaschist, Autor und Dramaturg Kolë Jakova im Jahr 1942 unter dem Titel „Dy heronj një ushtri“ („Zwei Helden, eine Armee“) im Gefängnis verfasst hatte.(1) Das Lied wurde im Zweiten Weltkrieg unter dem Titel „Shqiponjat partizane“ („Partisanenadler“) sehr populär, besonderes durch den albanischen Sänger Veçe Zela (2). Sowohl in Albanien als auch im Kosovo fand das Lied in verschiedenen Bearbeitungen weite Verbreitung, sodass es schließlich bei fast allen Familienfeiern und gesellschaftlichen Anlässen gesungen wurde.
Krasniqi schrieb eine neue Version, die den feministischen Kampf gegen das Patriarchat zum Inhalt hat und änderte den Titel in „Behari i lirisë“ („Frühling der Freiheit“). In den letzten beiden Jahren wurde es auf den traditionellen großen 8.März-Demos gesungen und tatsächlich ist „Frühling der Freiheit“ mittlerweile zur Hymne der feministischen Proteste in Prishtina geworden.
Dalngadal po vjen behari
Slowly the spring is arriving
Dalngadal po vjen behari
dalngadal po na vjen
nëpër fusha rritet bari
dalngadal po na vjen…
Slowly the spring is arriving
Slowly, is arriving
Through the fields the grass is growing
Slowly is arriving
2x
Po na vjen po na vjen
bota zjen bota zjen
shokët tanë
kjo luftë po na i rremben
2x
It is arriving, it is arriving
The world is fiery, the world is fiery
Our comrades
From this war are seized
Ditë të Hënë mëngjes herët
seç u vranë, seç u nxinë.
Filloi lufta e paprerë
drithëroi një ushtri
In Monday, early in the morning
They were killed and darkened
The war started uncut
An army shivered
2x
Drithëroi drithëroi
ranë dëshmorë ranë dëshmorë
Ranë si trimat
Me armët në dorë
2x
Shivered shivered
Fell as martyrs fell as martyrs
Fell as warriors
With weapons in their hands
Në kto male plot me borë
po lufton një ushtri.
Të dy trima me armë në dorë
flijun jetën për liri.
In these mountains full of snow
An army is fighting
Both warriors with weapons in their hands
Sacrificed their life for freedom
2x
Drithëroi drithëroi
ranë dëshmorë ranë dëshmorë
Ranë si trimat
Me armët në dorë
Eli Krasniqis Version für den 8. März:
Behari i lirisë(3)
The Spring of Freedom
Dalngadalë po vjen behari
Po na vjen, po na vjen
Po përmbyset patriarkati
Liria vjen, liria vjen
Ref:
Po na vjen, po na vjen
Bota zien, bota zien
Ska pushtet që prapa ne na kthen
Po na vjen, po na vjen
Bota zien, bota zien
Shtypjes suaj, fundi po i vjen
Çdo dite t’lume, mëngjes herët
Qielli ngryset seq u nxi
Nuk durojmë padrejtësinë
Nuk durojmë, nuk durojmë
Ref:
Nuk durojmë do t’kërkojmë
Drejtësi dhe liri
Eni shoqe, në rrugë tani
Nuk durojmë do t’kërkojmë
Barazi dhe liri
Eni motra, në rrugë tani
Çonu t’gjitha, na pret marshi
Po na pret, po na pret
Revolta jonë sot po jehon
po jehon, po jehon
Ref:
Eni shoqe dhe ju shokë
Tok e tok të marshojmë
Barazinë ne sot po e kërkojmë
Eni shoqe dhe ju shokë
Të marshojmë tok e tok
Poshtë shtypja për jetë e mot
Slowly the spring is arriving,
is arriving, is arriving
Patriarchy is being overthrown
The freedom is coming (2x)
Ref:
It’s arriving, it’s arriving
The world is humming, the world is humming
There is no power (government)
that backs us off
It is arriving, it is arriving
The world is humming, the world is humming
Your oppression is coming
To an end.
In every joyous day, early in the morning
The sky gets gloomy, becomes dark
We will not endure this injustice any longer
We will not endure (2x)
Ref:
We will not endure, we will demand
Justice and Freedom
Come, comrade
in the streets now
We will not endure, we will demand
Equality and Freedom
Come, sisters
In the streets now
Stand up you all, march is waiting for us
It is waiting, it is waiting
Our revolt today is reverberating
Is reverberating
Reverberating
Ref:
Come you friends
Together let’s march
Today we are demanding
Equality
Come you friends(4)
Together let’s march
Down with oppression
As long there is life
(1) Dilaver Gjoxha: Historia e dy këngëve të dy luftrave çlirimtare [Dilaver Goxha: Die Geschichte zweier Lieder von zwei Befreiungskriegen: https://www.radiokosovaelire.com/dilaver-goxhaj-historia-e-dy-kengeve-te-dy-lufterave-clirimtare/
(2) Online-Gespräch von Eli Krasniqi mit Aleksandrino Ikonomidhi Sulioti – Forscher für albanische Musik, März, 2022.
(3) https://www.facebook.com/watch/?v=3192020211033255
(4) Auf Albanisch bedeutet „shoqe“ – „Freundin“ [female friend], „shok“ hingegen ist die männliche Form „Freund“, beide haben auch die Bedeutung Comrade. Die Adaptierung und Übersetzung dieser Lieder ist keine offizielle, sondern die von Eli Krasniqi.